Merdiven ve Seyyar Merdivenlerin Güvenli Kullanımı

1. Raporlanmış tüm yüksekten düşme kazalarının üçte biri, merdiven ve seyyar merdivenlerle ilişkilidir ortalama olarak her yıl 14 ölüme ve 1200 yaralanmaya neden olmaktadır. Bu yaralanmaların çoğunluğu ekipmanın uygun olmayan veya hatalı kullanımı sonucu meydana gelmektedir.

·         Merdivenin ne zaman kullanılacağı

·         Belirli bir işe yönelik doğru merdiven türünün nasıl seçileceği

·         Nasıl kullanılacağını öğrenmek

·         Nasıl bakım yapılacağını öğrenmek

·         Duyarlı güvenlik tedbirlerinin alınması

2. Tüm iş ekipmanlarında olduğu gibi kullanıcılar, merdiven ve seyyar merdivenlerin güvenlik kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve eğitime sahip olmalıdır. Güvenli uygulamaların gerçekleştirilmesi için yeterli gözetime ihtiyaç duyulmaktadır.

3. Bu iş sağlığı ve iş güvenliği görüşmesi sabit merdivenler (binalardaki, tesislerdeki veya araçlardaki), diğer sabit erişim türleri (basamak demiri, vs.), itfaiye tarafından kullanılan uzman kurtarma merdivenleri, çatı merdivenleri, tabure merdiven, depo basamakları/hareketli merdivenler veya geçici veya kalıcı basamaklar için geçerli değildir.

Merdiven ne zaman en uygun erişim ekipmanıdır?

4. Bu seçim süresince, kontrol hiyerarşisini dikkate alınmalıdır.

·         İlk olarak, mümkün olduğu ölçüde yüksekte çalışmaktan kaçınmak,

·         Daha sonra, yüksekten düşmelerin önlenmesi,

·         Düşmenin yarattığı sonuçlarının hafifletilmesi,

5. Yüksekte çalışmanın gerekli olduğu durumlarda, merdiven veya seyyar merdivenin diğer erişim ekipmanlarıyla kıyaslandığında en uygun erişim ekipmanı olup olmadığının tespit edilmesi gerekir. Bu da risk değerlendirmesi ve kontrol hiyerarşisi vasıtasıyla yapılır

6. Merdiven veya seyyar merdiven kullanımının uygun olduğunun tespiti halinde aşağıda belirtilen etkenler dikkate alınmalıdır:

Uygun bir faaliyet midir?

7. Bu, işi türüne ve süresine gönderme yapar.

Yönlendirici bir bilgi olarak, merdiveni veya seyyar merdiveni sadece aşağıda belirtilen durumlarda kullanınız:

·         Maksimum 30 dakika süresince tek pozisyonda

·         Hafif işler için – ağır veya yorucu işler için uygun değildir. Bir işin merdiven veya basamaklarında 10kg’dan fazla (bir kova malzeme) ağırlık taşınmasını gerektirdiği hallerde detaylı manuel taşıma değerlendirmesiyle belirtilmesi gerekmektedir;

·         Merdiven veya seyyar merdivende tutacağın olduğu hallerde;

·         Çalışma pozisyonunda üç temas noktasının (eller ve ayaklar) sağlanabildiği hallerde. Bir tutma yerinin olmadığı merdivenlerde düşme veya düşme sonuçlarını önleyecek diğer önlemler alınmalıdır. Tutacak yeri olmadığı seyyar merdivenlerde ise merdivenin güvenli olup olmadığına ilişkin risk değerlendirmesi yapılmalıdır.

8. Bir merdiven veya seyyar merdivende aşağıda belirtilenleri yapmayınız:

·         Merdiveni aşırı yüklemeyiniz – merdivene çıkan kişi ve kişinin taşıdığı eşyaların ağırlığı merdivenin üzerinde belirtilen maksimum yükü aşmamalıdır,

·         Daha yükseğe erişim – emniyet kemerinizin tokasını (göbek) çifte merdivenin içinde ve iş boyunca her iki ayağınızı aynı basamakta tutunuz,

9. Seyyar merdivenlerle çalışırken, merdivenin basamakları yapılan işe bakacak şekilde yan taraftan sert malzemelerin (tuğla veya beton gibi) delinmesi gibi bir tarafa yük binmesine yol açabilecek işlerden kaçınmanız gerekir. Bir kenara yük binmesinin engellenmediği hallerde, merdivenlerin uygun bir noktaya bağlanması gibi yöntemlerle merdivenin devrilmesini önlemeniz gerekir. Aksi halde daha uygun bir erişim ekipmanı kullanılmalıdır.

10. Ayrıca merdivene tırmanırken eşyaları tutmaktan kaçınmalısınız (örneğin alet kayışları kullanarak),

·         Bir şeyler taşımanız gerekliyse merdiveni kavramak için ellerinizden birisinin serbest olması gerekmektedir;

·         Seyyar merdivende tutma yerini tutamadığınız durumlarda (ör. Rafa bir kutunun konması gibi durumlarda) seyyar merdiven kullanımı aşağıda belirtilenler dikkate alınarak gerekçelendirilmelidir

·         İşin yüksekliği

·         Seyyar merdivende güvenli bir tutama yerinin bulunmaması,

·         Hafif bir iş olup olmadığı

·         Bir kenara yük binmesini önleyip önlemediği

·         Daha yükseğe erişimi önleyip önlemediği

·         Kullanıcının ayaklarının tam olarak desteklenip desteklenmediği ve Seyyar merdiveni bağlayıp bağlayamayacağınız

Güvenli merdivenlerin ve sağlam araçların seçimi

11. Yeni bir merdiven alırken karşılaşabileceğiniz en kötü yüzey şartlarını düşünün (ör. Pürüzsüz, ıslak yer karoları gibi). Üreticiler, ürünlerinin emniyete alınmadan (bağlanmadan) kullanılabileceği yüzey türlerini belirtmelidir. Sadece tedarikçilerin/üreticilerin en kötü durum senaryonuza göre emniyete alınmadan kullanıldığında yeterince dengede olacağını teyit ettikleri merdiven ve ilgili denge araçlarını satın alınız. Aksi halde, emniyete almak için ilave tedbirler almanız gerekmektedir.

Merdiven veya seyyar merdivenin kullanımı için güvenli bir yer mi?

12. Merdiven veya seyyar merdiveni kuracağınız ve kullanacağınız belirli yerleri içermektedir. Yönlendirici bir bilgi olarak merdiven veya seyyar merdiveni sadece aşağıda belirtilen durumlarda kullanınız,

·         Düzgün zeminde veya yük dağıtılmış olarak (bir pano kullanın)

·         Zemin seviyesinde – seyyar merdivenler için üreticinin talimatlarına bakınız; merdivenler için uygun yüzeydeki maksimum güvenli zemin eğimleri (üretici tarafından aksi belirtilmedikçe) aşağıda belirtildiği gibidir:

·         Temiz, sert yüzeylerde (döşeme plakası, zeminler, vs). Ayağın kavrayabilmesi için temiz olması gereklidir (yağ, küf veya yaprak olmamalıdır) ve gevşek malzemelerin olmaması (kum, ambalaj malzemeleri, vs.) gereklidir. Parlak zemin yüzeyleri, kirlenmiş olsun olmasın kaygan olabilirler.

·         Emniyet altına alındığı takdirde kullanınız.

13. Merdiveni emniyete alma seçenekleri aşağıda belirtildiği gibidir:

·         Merdiveni uygun bir noktaya bağlayınız ve her iki kenarınında bağlandığından emin olunuz,

·         Bunun uygulanamadığı hallerde güvenli, emniyet altına alınmamış merdiven veya etkin bir şekilde merdiveni dengede tutan aracın olduğu bir merdiven kullanınız

·         Bu da mümkün değilse merdiveni örneğin bir duvara takoz vb ile sıkıştırın

·         Yukarıda belirtilenlerin hiçbirisinin gerçekleştirilemediği hallerde merdiveni bir dayanakla/altlıkla sağlamlaştırın. Bu başvurulabilecek son çaredir ve uygulanması mümkün olduğu takdirde başça erişim düzenekleri kullanılarak bu seçenekten kaçınılması gerekir.

14. Bir başka seviyeye erişim amaçlı kullanılacak merdivenler, bağlanmalıdır. Seyyar merdivenler, bu amaç için tasarlanmadığı sürece bir başka seviyeye erişim amaçlı kullanılmamalıdır.

15. Mümkün ve avantajlı olduğu hallerde seyyar merdiveni yapılan işe bağlayın (ör. Yandan çalışma veya iki elin kullanılacağı işler gibi).

16. Merdiven veya seyyar merdivenleri sadece aşağıda belirtilen hallerde kullanınız:

·         Uygun bariyerler veya konilerle korunarak araçların çarpmasının önlendiği yerlerde;

·         Kapıların (yangın çıkışı haricindeki) ve pencerelerin emniyet altına alınması vasıtasıyla kapı veya pencereler gibi diğer tehlikelerle merdivenin itilme olasılığının bulunmadığı yerlerde. Bunun mümkün olmadığı durumlarda bir kişinin kapıda durmasını veya çalışanları pencerelerin açılmaması yönünde bilgilendirmesi gerekmektedir;

·         Yayaların merdiven altında veya yanında yürümesinin bariyerler, koniler veya son çözüm olarak yerde bekleyen bir kişi vasıtasıyla engellendiği hallerde;

·         Merdivenlerin 75 derecelik doğru açıyla yerleştirildiği durumlarda. Açıyı ayarlamak için bazı merdivenlerin kenarlarında işaretlenmiş olan açı göstergelerini ve 4de 1 kuralını kullanınız;

·         Seyyar merdivenlerdeki koruyucu/tutucu araçların tamamen açılabildiği durumlarda. Kilitleme aygıtları da kullanılmalıdır. Erişim merdivenleri, bağlanmalı ve emniyetli tutuş sağlamak için basma noktasının en az 1 m üstüne uzatılmalıdır.

17. Merdiven veya seyyar merdivende;

·         Hat sahibinin geçici yalıtım vasıtasıyla hatları koruma altına almadığı hallerde havai enerji hatlarına yatay olarak 6 m mesafede çalışmayınız. Bunun düzenli bir faaliyet olması durumunda hatların taşınıp taşınamayacağını araştırınız;

·         Tüm elektrikli işler için mutlaka iletken olmayan merdiven veya seyyar merdiven kullanınız.

·         Merdivenleri zayıf üst yüzeylere dayamayınız (ör. Cam veya plastik oluklar). Alternatif olarak etkin dağıtma çubukları veya uzaklaştırıcılar (stand-off ) kullanabilirsiniz.

Merdiven veya seyyar merdiven kullanımı uygun mu?

18. Kullanmadan önce merdiven veya seyyar merdivenin güvenli şartlar altında olup olmadığını kontrol ediniz. Yönlendirici bir bilgi olarak, sadece aşağıda belirtilen şartları sağlayan merdiven veya seyyar merdivenleri kullanınız:

·         Görünür bir kusuru olmayanlar. Her çalışma gününde kullanım öncesinde kontrol edilmelidir

·         Gözle detaylı kontrolden geçmiş olanlar. Bu kontrol üreticinin talimatlarına uygun olarak yapılmalıdır.

İskele sisteminin bir parçası olan merdivenler, her yedi günde bir kontrol edilmelidir;

·         İşte kullanılmaya uygun olanlar. (Sınıf 32,3) merdivenler işte kullanılmaya uygun olmadığından Sınıf 12,3 veya EN 1314 merdivenleri veya seyyar merdivenleri kullanınız.

·         Üreticinin talimatlarına uygun olarak bakımı yapılan ve korunan merdivenler.

Kullanım öncesi kontroller ve detaylı görsel kontroller nelerdir?

19. Her ikisi de görünür görsel hataları kontrol etmektedir, ancak detaylar açısından farklılık göstermektedirler. Her ikisi de kurum içinde gerçekleştirilebilir (kullanım öncesi kontroller kullanıcı eğitiminin bir parçası olmalıdır). Detaylı görsel incelemeler kayıt altına alınmalıdır. Merdiven stabilite araçları ve diğer aksesuarlar, kullanım öncesinde üreticinin talimatlarına göre kontrol edilmelidir ve incelenmelidir. Merdiven ve seyyar merdivenlerin ayakları, kullanım öncesi kontrole dâhil edilmelidir. Merdiven ayakları, merdivenin altının kaymasını önlenmesi açısından gereklidir. Seyyar merdiven ayağının olmaması merdivenin sallanmasına neden olabilmektedir.

Ayaklar;

·         Onarılmış olmalıdır (gevşek olmamalı, eksik olmamalı, ayrılmış, aşırı yıpranmış, bağlanmış olmamalıdır, vs.) ve

·         Temiz olmalıdır – ayaklar, zemine temas etmelidir.

20. Merdiven ayakları, yumuşak/kirli zeminlerden (örneğin, kaba toprak, gevşek kum/taş, talaş vs. gibi) sert yüzeylere (örneğin, döşeme plakası gibi) taşınırken kirden ziyade ayak malzemesinin zeminle temas ettiğinden emin olmak için kontrol edilmelidir

Merdiven kullanıcıları, merdivenlerin nasıl güvenli bir şekilde kullanılacağını biliyor mu?

21. Bunlar, merdivenlerin doğrudan kullanıcı kontrolünde kurulması ve kullanılmasına ilişkin ortak konulardır. Kullanıcılar, diğer konu başlıklarında belirtilen sınırlamaların bilincinde olmalıdır. Merdiven, seyyar merdiven veya stabilite aracı sadece aşağıda belirtilen hallerde kullanılmalıdır:

·         Kullanıcının uzman/yetkin olduğu haller – kullanıcılara, ekipmanın güvenli kullanımı hakkında eğitim veriliş ve bilgilendirilmiş olmalıdır

·         Merdiven veya seyyar merdivenin yeteri kadar uzun olması

Merdivenler için;

·         En üstteki üç basamağı kullanmayınız

·         Erişim amaçlı kullanılan merdivenler, çıkılacak noktanın en az

·         1 m yukarısına yerleştirilmeli ve bağlanmalıdır; alternatif olarak, güvenli ve emniyetli bir tutma yeri mevcut olmalıdır.

Seyyar merdivenler için;

·         Seyyar merdivende uygun bir parmaklığın olmadığı hallerde seyyar merdivenin en üstteki iki basamağını kullanmayınız

·         Bir basamağın seyyar merdivendeki en üst kısmın tamamını oluşturduğu hallerde açılır kapanır seyyar merdiven veya iki taraflı seyyar merdivenlerin en üstteki üç basamağını kullanmayınız

·         Merdiven veya seyyar merdiven basamaklarının aynı düzlemde olduğu haller. Buna da çıplak gözle karar verilebilir. Merdivenler, özel tasarlanmış araçlar vasıtasıyla aynı düzleme getirilir, bu iş için tuğla veya benzeri malzemeler kullanılmaz;

·         Hava şartlarının uygun olduğu haller – merdivenleri kuvvetli rüzgârda kullanmayınız (üreticinin güvenli kullanım uygulamalarına bakınız);

·         Kullanıcıların sağlam ve makul ayakkabılar giydiği durumlarda (ör. Emniyet ayakkabıları/botları veya spor ayakkabısı gibi). Ayakkabıların tabanları sarkık, uzun veya sallanan bağcıkları olmamalı veya ayakkabının tabanında çamur veya diğer kaygan kirletici maddelerden kalın bir tabaka bulunmamalıdır;

·         Kullanıcılar, diğer kişilerin ve çalışanların merdivenleri veya seyyar merdivenleri kullanmalarını nasıl engelleyeceklerini bilmelidirler

·         Kullanıcıların sağlıklı olmaları gerekir – belirli tıbbi koşullar veya tedaviler, alkol veya ilaç kullanımı kişilerin merdiven kullanmasını engelleyebilir. Şüphe duymanız halinde mesleki sağlık uzmanıyla temasa geçiniz;

·         Merdiveni veya seyyar merdiveni

22. Merdiven veya seyyar merdivende:

·         Basamaklarda dururken merdiveni hareket ettirmeyiniz;

·         Alt basamakla desteklemeyiniz

·         Merdivenin kenarından aşağı kaymayınız

·         Palet, tuğla, forklift, kule iskelesi, ekskavatör kepçesi, kamyonet veya hareketli yükselen çalışma platformları gibi hareketli objeleri üzerine yerleştirmeyiniz.

·         Basamağın üzerinde dururken merdiveni uzatmayınız.