Gürültü Nedir?

Duyma, bütün canlılar için “görme” duyusundan sonra en çok ihtiyaç duyulan ve kullanılan duyu organıdır. Duyma özelliğimiz ile dış dünyayı dinleriz, çevremiz ile iletişim kurarız. Dış faktörler veya genetik sebeplerden dolayı duyu kaybı yaşayan canlıların yaşam kaliteleri olumsuz yönde etkilenmektedir.

İş sağlığı ve güvenliğinde gürültü kavramının tanımından önce sesin tanımını bilmek gerekir.

Ses, bir kaynak tarafından üretilen, hava boyunca dalga şeklinde yayılan ve hava parçacıklarının titreşimi ile ortaya çıkan enerjidir. Kulak gelen titreşimleri algılayarak beyne iletir ve sesi algılama süreci tamamlanmış olur.

Gürültü ise; istenmeyen, rahatsız eden ve genellikle kişiden kişiye farklılık gösteren ses türüdür. Örneğin; konser alanlarındaki müzik sesi kimisinin hoşuna giderken, bir başkasını rahatsız edebilir. Aynı şey motorlu araçlar için de söylenebilir. Yüksek ses çıkartan bir motor kullanan birey sesten rahatsız olmazken, trafikte bulunan diğer insanlar için aynı şeyi söylemek güç olacaktır. Dışarıda kişiden kişiye değişen gürültü kavramı, iş ortamlarında birçok işçi için büyük sorun teşkil etmektedir. Çalışan işçiler için geri dönülemez sağlık sorunları oluşturmaktadır.

İşitme Kaybı

İşitme kaybı, bireyi günlük yaşamından kısmen soyutlamaktadır. Çevremiz ile kurduğumuz ilişkileri azaltır ve sağlıklı iletişim kurmayı zorlaştırır. İşitme kaybı genel olarak iki maddede incelenebilir. Bunlar;

1.       Psikolojik olarak

Sürekli gürültüye maruz kalmak, bireyde sinirlilik hâlinin ortaya çıkmasına, uyku ve dinlenme durumlarının bozulmasına ve iş performansında düşüşe sebebiyet verir.

2.       Fiziksel olarak

Birey, maruz kaldığı gürültünün etkisi ile baş ağrısı, yüksek tansiyon, yüksek kan basıncı, mide bulantısı, uyku bozukluğu gibi sorunlar yaşayabilmektedir.

Kulak, yüksek sese maruz kaldığı süre boyunca zarar görmeye devam etmektedir ve kalıcı bozukluklar oluşmaktadır.

Çalışma Ortamlarında Gürültü

              İş sağlığı ve güvenliğinde “gürültü” kavramı önem arz eden bir konudur. Birçok çalışan, maruz kaldığı gürültü yüzünden verimli şekilde çalışamamakta ve sonrasında sağlıklı bir yaşam sürememektedir. İş makinelerinden çıkan sesler, ortamda çalışan işçilerin motivasyonlarını düşürmekte ve daha da önemlisi kalıcı hasara maruz bırakabilmektedir. Eğer bir işçi normal konuşma düzeyinde iletişim kuramıyor, yüksek sesle konuşuyor veya kulağında çınlama duyuyorsa bu, yüksek gürültüye maruz kaldığının belirtisidir.

 İş kazalarının bazıları da ortamdaki gürültünün çalışanlar arası iletişimi engellemesinden kaynaklanmaktadır. Gürültü maskelemesi yapılan ortamlarda, tehlikeli bir durumun farkında olunmaması ve işçinin önem arz eden talimatları duyamaması sonucu iş kazaları meydana gelebilmektedir.

              İşçinin verimli çalışabilmesi için ortamın da iş sağlığı ve güvenliği kriterlerine uygun olması gerekmektedir. Konu, “gürültü” bazında ele alındığı zaman, gürültünün önlenmesi ve işçinin sağlığının korunması için şu yollar izlenebilmektedir;

·       Ses düzeyini ölçme

o   Ses düzeyini ölçme aleti ile herhangi bir andaki ses yüksekliği ölçülebilmektedir.

o   Ses dozimetresi ile de bütün bir vardiya boyunca oluşan ses düzeyi belirlenebilmektedir. Böylece iş yerinin ses haritası çıkartılabilmekte ve eylem planları hazırlanabilmektedir.

·       Gürültü oluşturan kaynağın çevrelenmesi,

·       Gürültüye maruz kalan işçi ile gürültü kaynağının arasında mesafe bulundurulması veya arada koruyucu bulunması,

·       Kaliteli ses emici malzemeler kullanılması,

·       Gürültü kaynaklarının sessiz modelleri ile değiştirilmesi,

·       İşçilerin, fiziksel özelliklerine ve ortama uygun kulak tıkaçları veya kulaklık kullanmaları ve bu eğitimlerin verilmesi.

Frekans düzeyine göre koruma değerlendirmesi:

NRR-Noise Reduction Ratio (NRR): Ses önleyicilerin gürültülü bir ortamda sağlayacağı potansiyel koruma hakkında bazı kurallar sağlamak için geliştirilmiş bir değerlendirme sistemidir.

SNR-Simplified Noise Reduction or Single Noise Rating (SNR): AB tarafından ses önleyiciler için oluşturulmuş değerlendirme sisteminin bir parçasıdır.

Gürültü seviyesi NRR ve SNR olarak belirlendikten sonra koruyucu ihtiyacı aşağıdaki gibidir;

NRR ve SNR de desibel olarak ifade edilir. Farklı ses önleyicilerin potansiyel gürültü azaltma kapasitelerini karşılaştırmak üzere klavuz olarak kullanılır

NRR<85dB(A) : Kulak tıkacı gerekmez ama çalışanlar için bulundurulmalıdır.

83dB(A)-93 dB(A) : Müsaade edilen maruz kalma seviyesinin üzerinde olduğunu varsayıyoruz. Kulak tıkacı zorunludur.

87dB(A)-98dB(A) : İzin verilen maruz kalma seviyesinin üzerinde ve kulak tıkacı zorunludur.

Kullanılabilecek kulak koruyucular:

Baş Bantlı Kulaklık, Kulak Tıkacı, Barete Monte Kulaklık, Elektronik Baş Bantlı Kulaklık, Elektriksel İletişim Tertibatı Olan Kulaklık şeklinde sınıflandırılabilir.

Unutmayın, verimli bir çalışma, sağlıklı bir ortamda gerçekleşir.